ú†sö~s0ºYÌbVä%¹½ôÐ(W™ Ì–;‚ÙÂ+wŒEVµqNî]R I½~ñαèÚÀSw×.©-kØuJº÷¯Ó=v·çv?ˆhˆýäÄÓºð€´Oßfójf£É.3’$ìå¼�Ò*cë®×Æ_]/kŽª* âûä5Üj©ƒìs•W˲>Û_«pµ‰`œÝÑ–^7ÅYÙ—×·FVEWEÖ'?¾ÈmŠ9ªHkzÃAb§˜#U†e¹–³�Z-‘ú–.3*ýIÜ’°£„[ÐÃùÇZ–×ÉnQsž%d2h�:NFàשedAq`ʆå+öG £;¬jË„Ö\§mòø4oMDÕ ÖÓÃ3‚�wÿ´©ÓEt01ÚäY_Ö¡¦7`3¾È©aÐr£Óî¶ð3OFçÚ±´WÕÁ'u×ùoÈëK¸u´„¶ÜFÁ¾uä6u¹.ã¿¢–ª;ÙÂoVb9·s|°bSK¡K4Bgâu8ƒ7U㿫NiŽ=¡®vl½Öãß/*aS›ôn?NðÝ›v¼w.’®?}y]stH>Ê:7°aáM—¢¡Š3U ô©áEb¯~~7¥IZ³˜íUM…|u×™åô éÚ¼_¯ˆ�L™eÑ¡ì´1-#�Ê“[ìy'£ë#¾Z6º¨Ï>#¦tRë6b›A;~MU¾/Ý8¶þzyÑÕöÄcÒšðmOr|ChÕbeù`œø@¬‘¤?ï×N!µDAÆLS#:£8Äëðúà&˜õàí9êÄc!BåE¯èƒµ\«ÞÈØÍ¡¥‰o颦òëÒ#�ìÀ&[ƒÉ‚‚Ã&(m@ w™sü»*“Y`é H®åû€ç¹¹zÏ[q ,Û(H8‡ë4·t½�4âì®æÌXdýžÐó‡ÛVü’]P2XÙñupYt�¬?ìº^�ie« Ã;\«—$º}³¦h°Ñò黋¾ŸÒ|µ�ˤ“âc?Z<úá7åö¬ÊÝm+ÊLE—{¦‚ÃcÔ]®7®ÝÇÞ�”{#·?ïEwöÆåøÛß>¬çVn[+v›îÏ"s§xÌ`—…KH”YÆÉÂiì/ÿÝ(5Kt߈>HïíÿÉšë|}G¾}”Û¡wÏt¬||Ô "çxÖRø)MkÚѾb?„[ í‘o·â|`ÅîLrc9�9[}j™{XwËWs™¡D¤ RtÓŒÕ {˜oŒ1©G%QÈQR·ñÄ{«k¬¾ú™¾ Qm¹òªºª+ÔE5§xÿšÔŠ†nAÑŦÎAû.õ³0 Öc“ýFÇg¿u5Á× c•ñ"> ú†sö~s0ºYÌbVä%¹½ôÐ(W™ Ì–;‚ÙÂ+wŒEVµqNî]R I½~ñαèÚÀSw×.©-kØuJº÷¯Ó=v·çv?ˆhˆýäÄÓºð€´Oßfójf£É.3’$ìå¼�Ò*cë®×Æ_]/kŽª* âûä5Üj©ƒìs•W˲>Û_«pµ‰`œÝÑ–^7ÅYÙ—×·FVEWEÖ'?¾ÈmŠ9ªHkzÃAb§˜#U†e¹–³�Z-‘ú–.3*ýIÜ’°£„[ÐÃùÇZ–×ÉnQsž%d2h�:NFàשedAq`ʆå+öG £;¬jË„Ö\§mòø4oMDÕ ÖÓÃ3‚�wÿ´©ÓEt01ÚäY_Ö¡¦7`3¾È©aÐr£Óî¶ð3OFçÚ±´WÕÁ'u×ùoÈëK¸u´„¶ÜFÁ¾uä6u¹.ã¿¢–ª;ÙÂoVb9·s|°bSK¡K4Bgâu8ƒ7U㿫NiŽ=¡®vl½Öãß/*aS›ôn?NðÝ›v¼w.’®?}y]stH>Ê:7°aáM—¢¡Š3U ô©áEb¯~~7¥IZ³˜íUM…|u×™åô éÚ¼_¯ˆ�L™eÑ¡ì´1-#�Ê“[ìy'£ë#¾Z6º¨Ï>#¦tRë6b›A;~MU¾/Ý8¶þzyÑÕöÄcÒšðmOr|ChÕbeù`œø@¬‘¤?ï×N!µDAÆLS#:£8Äëðúà&˜õàí9êÄc!BåE¯èƒµ\«ÞÈØÍ¡¥‰o颦òëÒ#�ìÀ&[ƒÉ‚‚Ã&(m@ w™sü»*“Y`é H®åû€ç¹¹zÏ[q ,Û(H8‡ë4·t½�4âì®æÌXdýžÐó‡ÛVü’]P2XÙñupYt�¬?ìº^�ie« Ã;\«—$º}³¦h°Ñò黋¾ŸÒ|µ�ˤ“âc?Z<úá7åö¬ÊÝm+ÊLE—{¦‚ÃcÔ]®7®ÝÇÞ�”{#·?ïEwöÆåøÛß>¬çVn[+v›îÏ"s§xÌ`—…KH”YÆÉÂiì/ÿÝ(5Kt߈>HïíÿÉšë|}G¾}”Û¡wÏt¬||Ô "çxÖRø)MkÚѾb?„[ í‘o·â|`ÅîLrc9�9[}j™{XwËWs™¡D¤ RtÓŒÕ {˜oŒ1©G%QÈQR·ñÄ{«k¬¾ú™¾ Qm¹òªºª+ÔE5§xÿšÔŠ†nAÑŦÎAû.õ³0 Öc“ýFÇg¿u5Á× c•ñ">
%PDF-1.7 %âãÏÓ 1188 0 obj <> endobj xref 1188 151 0000000016 00000 n 0000007932 00000 n 0000008067 00000 n 0000009851 00000 n 0000009995 00000 n 0000010298 00000 n 0000011013 00000 n 0000011444 00000 n 0000011664 00000 n 0000011703 00000 n 0000011818 00000 n 0000012083 00000 n 0000012431 00000 n 0000012544 00000 n 0000015416 00000 n 0000018057 00000 n 0000020616 00000 n 0000023111 00000 n 0000024963 00000 n 0000026981 00000 n 0000027121 00000 n 0000027526 00000 n 0000029600 00000 n 0000031788 00000 n 0000034439 00000 n 0000034515 00000 n 0000034614 00000 n 0000034765 00000 n 0000046700 00000 n 0000048076 00000 n 0000054300 00000 n 0000054425 00000 n 0000054542 00000 n 0000054656 00000 n 0000054771 00000 n 0000054888 00000 n 0000054920 00000 n 0000054997 00000 n 0000055378 00000 n 0000055447 00000 n 0000055565 00000 n 0000055597 00000 n 0000055674 00000 n 0000056054 00000 n 0000056123 00000 n 0000056241 00000 n 0000056273 00000 n 0000056350 00000 n 0000056729 00000 n 0000056798 00000 n 0000056916 00000 n 0000056948 00000 n 0000057025 00000 n 0000057405 00000 n 0000057474 00000 n 0000057592 00000 n 0000057624 00000 n 0000057701 00000 n 0000058080 00000 n 0000058149 00000 n 0000058267 00000 n 0000058299 00000 n 0000058376 00000 n 0000058752 00000 n 0000058821 00000 n 0000058939 00000 n 0000058971 00000 n 0000059048 00000 n 0000059428 00000 n 0000059497 00000 n 0000059615 00000 n 0000059686 00000 n 0000059785 00000 n 0000065409 00000 n 0000065699 00000 n 0000065944 00000 n 0000065973 00000 n 0000066330 00000 n 0000066401 00000 n 0000066504 00000 n 0000071049 00000 n 0000071335 00000 n 0000071639 00000 n 0000071668 00000 n 0000072073 00000 n 0000072163 00000 n 0000073181 00000 n 0000073490 00000 n 0000073830 00000 n 0000074013 00000 n 0000077339 00000 n 0000077840 00000 n 0000078334 00000 n 0000078477 00000 n 0000081257 00000 n 0000081656 00000 n 0000082093 00000 n 0000088698 00000 n 0000088973 00000 n 0000089354 00000 n 0000091913 00000 n 0000091954 00000 n 0000092031 00000 n 0000092342 00000 n 0000092605 00000 n 0000092973 00000 n 0000093295 00000 n 0000093372 00000 n 0000093449 00000 n 0000093754 00000 n 0000093811 00000 n 0000093929 00000 n 0000094006 00000 n 0000094313 00000 n 0000094598 00000 n 0000095061 00000 n 0000095138 00000 n 0000095548 00000 n 0000095625 00000 n 0000095941 00000 n 0000096018 00000 n 0000097952 00000 n 0000098339 00000 n 0000098416 00000 n 0000100286 00000 n 0000100649 00000 n 0000100726 00000 n 0000101149 00000 n 0000101226 00000 n 0000101258 00000 n 0000101335 00000 n 0000101713 00000 n 0000101782 00000 n 0000101900 00000 n 0000101977 00000 n 0000102321 00000 n 0000102720 00000 n 0000102797 00000 n 0000103234 00000 n 0000103311 00000 n 0000103816 00000 n 0000103893 00000 n 0000104282 00000 n 0000104381 00000 n 0000104530 00000 n 0000105031 00000 n 0000105108 00000 n 0000107149 00000 n 0000134002 00000 n 0000134382 00000 n 0000003316 00000 n trailer <<7A06C91341151A4E8CF2A190566425E4>]/Prev 3635205>> startxref 0 %%EOF 1338 0 obj <>stream hÞÔYyXS׶ßç$$d !ETDbDƒH±7Dl‘I$ „É*"Q¬½M¨õZK}`eƒF…‚õKP®B¢‚R®mÁ¡¨^‡ê³õ}¯oí‘ÐöÞÿÞ9ßIÎÉÙ{í5üÖo !B&ï"c„¬�<ÄD,DGÆŸxÓt:—iENá›ñŒI#c6‘$É! b ¬è<Ä#�yL:�Î3c“L–1Á#ŒÍè¶$iL'LH.‹Ç`ÑùYÇÎ5Ç·d}6Íkoçß®ŠvNYXËâóŽd+-•í‡T3¶¾ö¦Ùÿrí×˜í°„Væ÷7‘®Sû‹mzÖzٻЃ¾P53øþ}Éûê¿,?ózDî{’%vIÖ‡Æ]Ê;§Ï¸Ï‰Ë;õ(îæûÏídþx|y©rÝÌ\¤Kº·Ò–ëÿèì>ú†sö~s0ºYÌbVä%¹½ôÐ(W™ Ì–;‚ÙÂ+wŒEVµqNî]R I½~ñαèÚÀSw×.©-kØuJº÷¯Ó=v·çv?ˆhˆýäÄÓºð€´Oßfójf£É.3’$ìå¼�Ò*cë®×Æ_]/kŽª* âûä5Üj©ƒìs•W˲>Û_«pµ‰`œÝÑ–^7ÅYÙ—×·FVEWEÖ'?¾ÈmŠ9ªHkzÃAb§˜#U†e¹–³�Z-‘ú–.3*ýIÜ’°£„[ÐÃùÇZ–×ÉnQsž%d2h�:NFàשedAq`ʆå+öG £;¬jË„Ö\§mòø4oMDÕ ÖÓÃ3‚�wÿ´©ÓEt01ÚäY_Ö¡¦7`3¾È©aÐr£Óî¶ð3OFçÚ±´WÕÁ'u×ùoÈëK¸u´„¶ÜFÁ¾uä6u¹.ã¿¢–ª;ÙÂoVb9·s|°bSK¡K4Bgâu8ƒ7U㿫NiŽ=¡®vl½Öãß/*aS›ôn?NðÝ›v¼w.’®?}y]stH>Ê:7°aáM—¢¡Š3U ô©áEb¯~~7¥IZ³˜íUM…|u×™åô éÚ¼_¯ˆ�L™eÑ¡ì´1-#�Ê“[ìy'£ë#¾Z6º¨Ï>#¦tRë6b›A;~MU¾/Ý8¶þzyÑÕöÄcÒšðmOr|ChÕbeù`œø@¬‘¤?ï×N!µDAÆLS#:£8Äëðúà&˜õàí9êÄc!BåE¯èƒµ\«ÞÈØÍ¡¥‰o颦òëÒ#�ìÀ&[ƒÉ‚‚Ã&(m@ w™sü»*“Y`é H®åû€ç¹¹zÏ[q ,Û(H8‡ë4·t½�4âì®æÌXdýžÐó‡ÛVü’]P2XÙñupYt�¬?ìº^�ie« Ã;\«—$º}³¦h°Ñò黋¾ŸÒ|µ�ˤ“âc?Z<úá7åö¬ÊÝm+ÊLE—{¦‚ÃcÔ]®7®ÝÇÞ�”{#·?ïEwöÆåøÛß>¬çVn[+v›îÏ"s§xÌ`—…KH”YÆÉÂiì/ÿÝ(5Kt߈>HïíÿÉšë|}G¾}”Û¡wÏt¬||Ô "çxÖRø)MkÚѾb?„[ í‘o·â|`ÅîLrc9�9[}j™{XwËWs™¡D¤ RtÓŒÕ {˜oŒ1©G%QÈQR·ñÄ{«k¬¾ú™¾ Qm¹òªºª+ÔE5§xÿšÔŠ†nAÑŦÎAû.õ³0 Öc“ýFÇg¿u5Á× c•ñ
%PDF-1.7 %âãÏÓ 1188 0 obj <> endobj xref 1188 151 0000000016 00000 n 0000007932 00000 n 0000008067 00000 n 0000009851 00000 n 0000009995 00000 n 0000010298 00000 n 0000011013 00000 n 0000011444 00000 n 0000011664 00000 n 0000011703 00000 n 0000011818 00000 n 0000012083 00000 n 0000012431 00000 n 0000012544 00000 n 0000015416 00000 n 0000018057 00000 n 0000020616 00000 n 0000023111 00000 n 0000024963 00000 n 0000026981 00000 n 0000027121 00000 n 0000027526 00000 n 0000029600 00000 n 0000031788 00000 n 0000034439 00000 n 0000034515 00000 n 0000034614 00000 n 0000034765 00000 n 0000046700 00000 n 0000048076 00000 n 0000054300 00000 n 0000054425 00000 n 0000054542 00000 n 0000054656 00000 n 0000054771 00000 n 0000054888 00000 n 0000054920 00000 n 0000054997 00000 n 0000055378 00000 n 0000055447 00000 n 0000055565 00000 n 0000055597 00000 n 0000055674 00000 n 0000056054 00000 n 0000056123 00000 n 0000056241 00000 n 0000056273 00000 n 0000056350 00000 n 0000056729 00000 n 0000056798 00000 n 0000056916 00000 n 0000056948 00000 n 0000057025 00000 n 0000057405 00000 n 0000057474 00000 n 0000057592 00000 n 0000057624 00000 n 0000057701 00000 n 0000058080 00000 n 0000058149 00000 n 0000058267 00000 n 0000058299 00000 n 0000058376 00000 n 0000058752 00000 n 0000058821 00000 n 0000058939 00000 n 0000058971 00000 n 0000059048 00000 n 0000059428 00000 n 0000059497 00000 n 0000059615 00000 n 0000059686 00000 n 0000059785 00000 n 0000065409 00000 n 0000065699 00000 n 0000065944 00000 n 0000065973 00000 n 0000066330 00000 n 0000066401 00000 n 0000066504 00000 n 0000071049 00000 n 0000071335 00000 n 0000071639 00000 n 0000071668 00000 n 0000072073 00000 n 0000072163 00000 n 0000073181 00000 n 0000073490 00000 n 0000073830 00000 n 0000074013 00000 n 0000077339 00000 n 0000077840 00000 n 0000078334 00000 n 0000078477 00000 n 0000081257 00000 n 0000081656 00000 n 0000082093 00000 n 0000088698 00000 n 0000088973 00000 n 0000089354 00000 n 0000091913 00000 n 0000091954 00000 n 0000092031 00000 n 0000092342 00000 n 0000092605 00000 n 0000092973 00000 n 0000093295 00000 n 0000093372 00000 n 0000093449 00000 n 0000093754 00000 n 0000093811 00000 n 0000093929 00000 n 0000094006 00000 n 0000094313 00000 n 0000094598 00000 n 0000095061 00000 n 0000095138 00000 n 0000095548 00000 n 0000095625 00000 n 0000095941 00000 n 0000096018 00000 n 0000097952 00000 n 0000098339 00000 n 0000098416 00000 n 0000100286 00000 n 0000100649 00000 n 0000100726 00000 n 0000101149 00000 n 0000101226 00000 n 0000101258 00000 n 0000101335 00000 n 0000101713 00000 n 0000101782 00000 n 0000101900 00000 n 0000101977 00000 n 0000102321 00000 n 0000102720 00000 n 0000102797 00000 n 0000103234 00000 n 0000103311 00000 n 0000103816 00000 n 0000103893 00000 n 0000104282 00000 n 0000104381 00000 n 0000104530 00000 n 0000105031 00000 n 0000105108 00000 n 0000107149 00000 n 0000134002 00000 n 0000134382 00000 n 0000003316 00000 n trailer <<7A06C91341151A4E8CF2A190566425E4>]/Prev 3635205>> startxref 0 %%EOF 1338 0 obj <>stream hÞÔYyXS׶ßç$$d !ETDbDƒH±7Dl‘I$ „É*"Q¬½M¨õZK}`eƒF…‚õKP®B¢‚R®mÁ¡¨^‡ê³õ}¯oí‘ÐöÞÿÞ9ßIÎÉÙ{í5üÖo !B&ï"c„¬�<ÄD,DGÆŸxÓt:—iENá›ñŒI#c6‘$É! b ¬è<Ä#�yL:�Î3c“L–1Á#ŒÍè¶$iL'LH.‹Ç`ÑùYÇÎ5Ç·d}6Íkoçß®ŠvNYXËâóŽd+-•í‡T3¶¾ö¦Ùÿrí×˜í°„Væ÷7‘®Sû‹mzÖzٻЃ¾P53øþ}Éûê¿,?ózDî{’%vIÖ‡Æ]Ê;§Ï¸Ï‰Ë;õ(îæûÏídþx|y©rÝÌ\¤Kº·Ò–ëÿèì>ú†sö~s0ºYÌbVä%¹½ôÐ(W™ Ì–;‚ÙÂ+wŒEVµqNî]R I½~ñαèÚÀSw×.©-kØuJº÷¯Ó=v·çv?ˆhˆýäÄÓºð€´Oßfójf£É.3’$ìå¼�Ò*cë®×Æ_]/kŽª* âûä5Üj©ƒìs•W˲>Û_«pµ‰`œÝÑ–^7ÅYÙ—×·FVEWEÖ'?¾ÈmŠ9ªHkzÃAb§˜#U†e¹–³�Z-‘ú–.3*ýIÜ’°£„[ÐÃùÇZ–×ÉnQsž%d2h�:NFàשedAq`ʆå+öG £;¬jË„Ö\§mòø4oMDÕ ÖÓÃ3‚�wÿ´©ÓEt01ÚäY_Ö¡¦7`3¾È©aÐr£Óî¶ð3OFçÚ±´WÕÁ'u×ùoÈëK¸u´„¶ÜFÁ¾uä6u¹.ã¿¢–ª;ÙÂoVb9·s|°bSK¡K4Bgâu8ƒ7U㿫NiŽ=¡®vl½Öãß/*aS›ôn?NðÝ›v¼w.’®?}y]stH>Ê:7°aáM—¢¡Š3U ô©áEb¯~~7¥IZ³˜íUM…|u×™åô éÚ¼_¯ˆ�L™eÑ¡ì´1-#�Ê“[ìy'£ë#¾Z6º¨Ï>#¦tRë6b›A;~MU¾/Ý8¶þzyÑÕöÄcÒšðmOr|ChÕbeù`œø@¬‘¤?ï×N!µDAÆLS#:£8Äëðúà&˜õàí9êÄc!BåE¯èƒµ\«ÞÈØÍ¡¥‰o颦òëÒ#�ìÀ&[ƒÉ‚‚Ã&(m@ w™sü»*“Y`é H®åû€ç¹¹zÏ[q ,Û(H8‡ë4·t½�4âì®æÌXdýžÐó‡ÛVü’]P2XÙñupYt�¬?ìº^�ie« Ã;\«—$º}³¦h°Ñò黋¾ŸÒ|µ�ˤ“âc?Z<úá7åö¬ÊÝm+ÊLE—{¦‚ÃcÔ]®7®ÝÇÞ�”{#·?ïEwöÆåøÛß>¬çVn[+v›îÏ"s§xÌ`—…KH”YÆÉÂiì/ÿÝ(5Kt߈>HïíÿÉšë|}G¾}”Û¡wÏt¬||Ô "çxÖRø)MkÚѾb?„[ í‘o·â|`ÅîLrc9�9[}j™{XwËWs™¡D¤ RtÓŒÕ {˜oŒ1©G%QÈQR·ñÄ{«k¬¾ú™¾ Qm¹òªºª+ÔE5§xÿšÔŠ†nAÑŦÎAû.õ³0 Öc“ýFÇg¿u5Á× c•ñ
Theo khoản 1 Điều 3 Bộ luật Lao động năm 2019, người lao động là người làm việc cho người sử dụng lao động theo thỏa thuận. Người này được trả lương nhưng đồng thời phải chịu sự quản lý, điều hành, giám sát của người sử dụng lao động.
Về độ tuổi lao động, khoản 1 Điều 3 Bộ luật Lao động năm 2019 nêu rõ:
Độ tuổi lao động tối thiểu của người lao động là đủ 15 tuổi, trừ trường hợp quy định tại Mục 1 Chương XI của Bộ luật này.
Trong đó, độ tuổi lao động tối thiểu của hầu hết các ngành nghề, công việc là 15 tuổi. Với một số ngành nghề, công việc nhẹ nhàng thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành thì người sử dụng lao động được phép tuyển dụng cả những người từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi (theo khoản 3 Điều 143 Bộ luật Lao động năm 2019).
Riêng công việc về nghệ thuật, thể dục, thể thao nhưng không làm tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người lao động dưới 13 tuổi và được Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đồng ý cho phép tuyển dụng thì người sử dụng lao động có thể sử dụng người lao động chưa đủ 13 tuổi để thực hiện các công việc kể trên (theo khoản 3 Điều 145 Bộ luật Lao động năm 2019).
Bộ luật Lao động năm 2019 hiện chỉ giới hạn độ tuổi lao động tối thiểu như trên chứ không giới hạn độ tuổi tối đa. Do đó, nếu người lao động còn đủ sức khỏe để thực hiện công việc, đồng thời người sử dụng lao động có nhu cầu tuyển dụng thì các bên hoàn toàn có thể ký hợp đồng lao động để thực hiện công việc theo thỏa thuận.
Theo khoản 1 Điều 143 Bộ luật Lao động năm 2019, lao động chưa thành niên là những người lao động chưa đủ 18 tuổi.
Căn cứ mục 1 Chương XI Bộ luật Lao động năm 2019, khi tuyển dụng họ vào làm việc, doanh nghiệp phải chú ý một số vấn đề sau:
- Người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi không được làm công việc hoặc làm việc ở nơi làm việc bị cấm sử dụng lao động dưới 18 tuổi.
- Người từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi chỉ được làm công việc nhẹ mà Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định.
- Người chưa đủ 13 tuổi chỉ được làm công việc nghệ thuật, thể dục, thể thao nhưng không làm tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách.
- Ký hợp đồng với người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi phải có sự đồng ý bằng văn bản của người đại diện theo pháp luật của người đó.
- Ký hợp đồng với người chưa đủ 15 tuổi phải có chữ ký của người lao động và người đại diện theo pháp luật của người đó.
- Bố trí giờ làm việc không ảnh hưởng đến thời gian học tập của người chưa đủ 15 tuổi;
- Đảm bảo người chưa đủ 15 tuổi có đủ sức khỏe để làm việc (phải có giấy khám sức khỏe xác nhận phù hợp với công việc) và tổ chức kiểm tra sức khỏe định kỳ ít nhất 06 tháng/lần.
- Bảo đảm điều kiện làm việc, an toàn, vệ sinh lao động phù hợp với lứa tuổi.
- Thời giờ làm việc của người dưới 15 tuổi: Tối đa 04 giờ/ngày và 20 giờ/tuần; không được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm.
- Thời giờ làm việc của người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi: Tối đa 08 giờ/ngày và 40 giờ/tuần; có thể được làm thêm giờ, làm ban đêm với một số nghề, công việc.
Theo khoản 1 Điều 148 Bộ luật Lao động năm 2019, người lao động cao tuổi là người tiếp tục lao động sau độ tuổi nghỉ hưu.
Căn cứ mục 2 Chương XI Bộ luật Lao động năm 2019, khi thuê lao động cao tuổi, doanh nghiệp phải đặc biệt chú ý những quy định sau:
- Người lao động có quyền thỏa thuận để rút ngắn thời giờ làm việc hằng ngày hoặc áp dụng chế độ làm việc không trọn thời gian.
- Các bên có thể ký nhiều lần hợp đồng lao động có thời hạn chứ không bắt buộc ký hợp đồng không xác định thời hạn.
- Không phải đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động đang hưởng lương hưu mà đi làm. Thay vào đó, trả thêm cho người lao động số tiền tương đương với mức đóng bảo hiểm của người sử dụng lao động vào mỗi kỳ trả lương,
- Không được thuê lao động cao tuổi làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm có ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người lao động cao tuổi nếu không bảo đảm các điều kiện làm việc an toàn.
Năng suất lao động của Việt Nam đã có sự tăng trưởng tích cực. (Ảnh: congthuong.vn)
Tăng nhanh nhưng chưa như kỳ vọng
Một trong những yếu tố góp phần làm nên thành công của đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước chính là nâng cao năng suất lao động. Nâng cao năng suất lao động được Chính phủ xác định là vấn đề quan trọng để đất nước phát triển nhanh, bền vững.
Nhiệm vụ trọng tâm trong nhiệm kỳ Đại hội XIII cũng đặt ra yêu cầu đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhất là những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thực hiện chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, nâng cao năng suất lao động…
Năng suất lao động được đo bằng tổng hòa nhiều yếu tố, như: Quy mô nền kinh tế, thể chế, cơ chế chính sách…; nội lực của doanh nghiệp, khả năng ứng dụng những thành tựu khoa học - công nghệ vào sản xuất kinh doanh; chất lượng nguồn nhân lực, kỹ năng của người lao động, khả năng sử dụng nhân lực của doanh nghiệp và các chủ thể sử dụng lao động.
Sau hơn 35 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ; quy mô, trình độ nền kinh tế được nâng lên; đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt cả về vật chất và tinh thần… đó là do năng suất lao động của Việt Nam liên tục gia tăng cả về giá trị và tốc độ, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Mới đây, Ngân hàng Thế giới (World Bank) đã có báo cáo về tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam 30 năm qua, trong đó, Việt Nam được đánh giá là ngôi sao kinh tế toàn cầu với tốc độ tăng GDP nhanh nhất thế giới. Cụ thể, từ năm 1990 - 2021, GDP bình quân đầu người của Việt Nam tăng với tốc độ trung bình hàng năm 5,3%, nhanh hơn bất cứ nền kinh tế nào trong khu vực, ngoại trừ Trung Quốc. Riêng năm 2020, 2021, 2022 do ảnh hưởng của dịch Covid-19, tốc độ tăng năng suất lao động chậm lại nhưng vẫn đạt gần 5%.
TS. Nguyễn Bích Lâm - nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cũng nêu dẫn chứng, bình quân giai đoạn 2011-2020, tốc độ tăng năng suất lao động theo giá hiện hành đạt 5,29%; trong đó bình quân giai đoạn 2011-2015 tăng 4,53%; bình quân giai đoạn 2016-2020 tăng 6,05%, vượt mục tiêu đề ra trong Nghị quyết số 05-NQ/TW Hội nghị lần thứ IV Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII là tốc độ tăng năng suất lao động bình quân hàng năm giai đoạn 2016-2020 cao hơn 5,5%.
Theo giá hiện hành, năng suất lao động đã tăng từ mức 70 triệu đồng/lao động (năm 2011) lên 150,1 triệu đồng/lao động (năm 2020). Năm 2021 dù chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19 nhưng năng suất lao động của Việt Nam vẫn tăng từ 150,1 triệu đồng/lao động (năm 2020) lên 172,8 triệu đồng/lao động, cao hơn 22,7 triệu đồng/lao động so với năm 2020; đến năm 2022 năng suất lao động đạt 188 triệu đồng/lao động, tăng 15,2 triệu đồng/lao động so với năm 2021.
Nếu xét theo các ngành, thống kê sơ bộ cho thấy, năng suất lao động trong ngành Công Thương cũng đang có sự tăng trưởng so với trước. Nếu như năm 1990 năng suất lao động ngành Công Thương chỉ khoảng 2.800 USD/người/năm thì đến nay đã tăng trên 8.000 USD/người/năm.
Với vai trò là ngành chủ đạo tạo ra của cải vật chất của đất nước, những năm gần đây, các hoạt động hướng tới nâng cao năng suất lao động luôn được ngành Công Thương đặc biệt quan tâm thúc đẩy. Ngành đã chủ động kết nối, hợp tác và xây dựng chương trình hợp tác với các tập đoàn kinh tế lớn của nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam, nhằm bắt kịp với những xu thế mới nhất của khoa học - công nghệ, quản trị công ty và trình độ nhân lực để tạo sự lan tỏa trong việc nâng cao năng suất lao động.
Đối với các địa phương, những năm gần đây năng suất lao động cũng có sự cải thiện đáng kể. Thực tế tại tỉnh Bắc Ninh, nếu như năm 1997, bình quân 1 lao động ở địa phương này chỉ tạo ra 3,8 triệu đồng GRDP thì đến năm 2021 đã tăng lên 293 triệu đồng, gấp 76 lần. Trong đó, năng suất lao động khu vực công nghiệp - xây dựng tăng gấp 34 lần; khu vực dịch vụ tăng gấp 9 lần.
Trong kế hoạch nâng cao năng suất và chất lượng trên địa bàn Bắc Ninh giai đoạn 2023-2030, địa phương đặt mục tiêu tăng năng suất lao động bình quân khoảng 12,5%/năm. Đồng thời xác định giải pháp phát triển kinh tế dựa trên nâng cao năng suất lao động, trong đó chú trọng phát triển các khu, cụm công nghiệp theo chiều sâu; tận dụng tối đa làn sóng chuyển dịch đầu tư FDI mới; hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận chính sách ưu đãi; mở rộng thị trường xuất khẩu một số sản phẩm làng nghề…
Tại Bắc Giang, năm 2021, mặc dù bị ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 song năng suất lao động tăng 4,4%, giá trị đạt 114 triệu đồng/lao động. Sau khi đại dịch được kiểm soát, nhiều tập đoàn lớn trong khu vực đã ký biên bản ghi nhớ đầu tư vào lĩnh vực hạ tầng khu công nghiệp, logistics và đô thị ở Bắc Giang. Cùng với đó, công tác cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh đạt kết quả tích cực, nhờ đó năng suất lao động tăng lên đáng kể, năm 2023, năng suất lao động xã hội của địa phương này đã tăng tới 12,5%, vượt 5% kế hoạch.
Theo ông Mai Sơn - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Giang, một trong những nguyên nhân để Bắc Giang liên tục tăng trưởng thời gian qua đó là phát huy được nội lực con người. Bên cạnh đó, tỉnh đã kịp thời dự báo bám sát tình hình thực tế nhằm tận dụng cơ hội để thu hút đầu tư, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp phát triển kinh tế, trong đó đẩy mạnh cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tháo gỡ những điểm nghẽn, rào cản để phát triển công nghiệp.
Cần nhanh chóng hóa giải thách thức
Mặc dù năng suất lao động của Việt Nam tăng cao kể từ năm 2010 nhưng chỉ đạt khoảng 10% so với mức của Singapore. Đến nay, nền kinh tế vẫn đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức và còn khoảng cách khá xa so với các nước trong khu vực.
Thực tế bình quân hai năm 2021-2022, năng suất lao động của Việt Nam chỉ tăng 4,65%/năm, thấp khá xa so với mục tiêu kế hoạch kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025 mà Nghị quyết Đại hội XII đã đề ra và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 đặt ra (tốc độ tăng năng suất lao động bình quân mỗi năm trên 6,5%).
Chia sẻ về vấn đề này, TS. Nguyễn Bích Lâm nhận định, những năm qua, năng suất lao động của Việt Nam đã thu hẹp được khoảng cách tương đối với các nước trong khu vực ASEAN có trình độ phát triển cao hơn. Tuy vậy, theo số tuyệt đối tính theo sức mua tương đương năm 2017, năng suất lao động của Việt Nam năm 2022 đạt 20,4 nghìn USD, chỉ bằng 11,4% mức năng suất lao động của Singapore; 35,4% của Malaysia; 64,8% của Thái Lan.
So với các nền kinh tế phát triển có quy mô lớn, năng suất lao động của Việt Nam bằng 15,4% của Mỹ; 19,1% của Pháp; 21,6% của Anh; 24,7% của Hàn Quốc; 26,3% của Nhật Bản và 59% của Trung Quốc.
Nếu so sánh năng suất tính theo số giờ làm việc trên mỗi lao động đang làm việc (tính bằng GDP trên tổng số giờ làm việc của lao động làm việc trong năm), năng suất lao động mỗi giờ làm việc năm 2021 của Việt Nam chỉ đạt 10,2 USD, mức khá thấp so với một số nước trong khu vực ASEAN. Cụ thể, Singapore đạt 74,2 USD; Malaysia 25,6 USD; Thái Lan 15,1 USD; Indonesia 13 USD; tương đương năng suất lao động mỗi giờ của Philippines 10,1 USD. Các nền kinh tế phát triển có quy mô lớn, năng suất lao động mỗi giờ làm việc của Mỹ đạt 70,7 USD; Pháp 58,5 USD; Anh 51,4 USD; Hàn Quốc 41,5 USD; Nhật Bản 39,6 USD; Trung Quốc 13,5 USD.
Phân tích một số khó khăn, thách thức đang đặt ra trong quá trình phát triển công nghiệp của đất nước nhiều chuyên gia cho rằng, sản xuất công nghiệp của Việt Nam vẫn đang tập trung chủ yếu vào hoạt động sản xuất ở công đoạn cuối cùng, đem lại giá trị gia tăng thấp; động lực trong sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp chủ yếu được thúc đẩy bởi khu vực FDI, chiếm xấp xỉ 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
Minh chứng rõ nét cho vấn đề này là năng suất lao động ngành công nghiệp chế biến, chế tạo năm 2022 đạt 200,2 triệu đồng/lao động, tăng 13,9 triệu đồng/lao động so với năm 2021 nhưng chỉ cao hơn 12,2 triệu đồng/lao động so với mức năng suất lao động chung của toàn nền kinh tế. Sở dĩ là do các doanh nghiệp chế biến, chế tạo (gồm cả doanh nghiệp FDI) chủ yếu tham gia ở các khâu, công đoạn có giá trị gia tăng thấp như gia công, lắp ráp, không chủ động được nguồn đầu vào cho sản xuất, nhất là các ngành phải nhập khẩu nguyên phụ liệu (dệt, da giày, may mặc, điện tử, hóa chất…) trong khi đây là những ngành sử dụng nhiều lao động.
Cùng với đó, tính bền vững trong phát triển sản xuất và xuất khẩu của Việt Nam còn tiềm ẩn nhiều rủi ro; chi phí thương mại của Việt Nam đang cao hơn mức trung bình của ASEAN về chi phí logistics và việc tổ chức, phân bố không gian phát triển các ngành công nghiệp chưa khai thác tốt lợi thế cạnh tranh của các vùng; chưa hình thành được nhiều cụm ngành công nghiệp chuyên môn hóa để liên kết phát triển theo chuỗi.
Khoảng cách và thách thức mà Việt Nam phải đối mặt để có thể bắt kịp mức năng suất lao động của các nước có trình độ phát triển hơn còn khá lớn. Đặc biệt tỷ lệ tăng năng suất giữa các nhóm doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp nhà nước chưa đồng đều. Đây là vấn đề Việt Nam cần cải thiện để nguồn nhân lực thực sự là động lực cho một nền kinh tế mạnh.
Bài 2 - Tăng năng suất lao động: Yếu tố quan trọng để phát triển bền vững
Thanh Tâm Nguồn: congthuong.vn